Od 1 stycznia 2020 roku w życie wchodzą przepisy mające na celu przeciwdziałanie zatorom płatniczym w transakcjach handlowych. Jedną ze składowych tych przepisów są zmiany wprowadzone do Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) oraz do Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT). Zmiany te polegają na wprowadzeniu tzw. ulgi na złe długi w podatkach dochodowych.
Zgodnie z art. 18f Ustawy o CIT oraz art. 26i Ustawy o PIT:
1. Podstawa opodatkowania:
1) może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
2) podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
2. Jeżeli podatnik poniósł stratę, z którą związana jest transakcja handlowa w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, kwota straty:
1) może być zwiększona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
2) podlega zmniejszeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
Zgodnie z powyższymi przepisami dłużnik ma obowiązek wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wartości świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane w terminie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Świadczenie pieniężne, o którym mowa w zdaniu poprzednim, to wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej. Natomiast wierzycielowi przysługuje prawo pomniejszenia przychodów podatkowych o wartość nieotrzymanego wynagrodzenia za dostarczone towary lub świadczone usługi. Dotyczy to wierzytelności, która nie została zbyta lub uregulowane w terminie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Okres 90 dni liczy się począwszy od pierwszego dnia następującego po określonym na fakturze (rachunku) lub w umowie upływie terminu do uregulowania zobowiązania.
Należy pamiętać, że obowiązek dłużnika a prawo wierzyciela do dokonywania stosownych korekt obowiązuje już na etapie kalkulacji miesięcznej/kwartalnej zaliczki na podatek dochodowy. Natomiast w momencie uregulowania wierzytelności dłużnik ma prawo ponownego ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wcześniej wyłączonych wartości a wierzyciel ma obowiązek zwiększenia przychodów podatkowych o wartość otrzymanej wierzytelności, która pierwotnie została wyłączona z przychodów podatkowych.
Ulga na złe długi może być zastosowana w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1) dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2) od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności;
3) transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto skorzystanie z ulgi na złe długi będzie możliwe w przypadku transakcji handlowych, w których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.